6 juni
Overmere-Donk en Berlare Broek
Donkmeer
Gids : Willy Van Samang
Afstand : 2 lussen van ong. 9 en 8 km
Vertrek : 8 u. parking gemeentehuis Herent, Spoorwegstraat
8.15 u. parking Bodart Leuven
8.30 u. Vilvoorde, afrit 6 Brusselse Ring
Inschrijven : €12 per persoon. Te storten vóór 25 mei op rekening BE39 0011 0771 2819 van de wandelclub.
Uw opstapplaats vermelden (gemeentehuis Herent of parking Bodart)
Uitrusting : Hoge, waterdichte, stevige wandelschoenen (+ wandelstok)
Picknick : Café De Zwaan, Veerstraat 14 in Uitbergen
De wandeling
De laatste tijd heeft onze wandelclub enkele wandelingen in de provincie Oost-Vlaanderen geprogrammeerd. Wij zetten deze jonge traditie voort, deze keer in de buurt van het alom bekende Donkmeer.
Het hoefijzervormige Donkmeer is met zijn 85 ha, waarvan 30 ha beschermd natuurreservaat, het op één na grootste meer van Vlaanderen. Het is al meer dan een eeuw een toeristische topper.
Het Donkmeer was/is een geschenk (of een gril) van de Schelde, die hier een meander rondom een alluviale zandheuvel afstootte (een donk is een andere naam voor dergelijke zandheuvel, vandaar Overmere-Donk). Daarna vulde de rivierbedding zich met veenplanten, wat tot verlanding leidde. Zo ontstond een dikke laag turf die in de 17e en begin 18e eeuw gretig en op grote schaal werd ontgonnen (‘gestoken’) als huisbrandstof. In tegenstelling tot het wat verderop gelegen Berlare Broek werd het Overmeerse Broek (zoals Overmere-Donk nog vroeger heette) nooit leeggepompt. Zo ontstond het meer in een grote ondergelopen turfkuil. Deze oude Scheldemeander is nu dus een schitterend natuurgebied.
Recent heeft de provincie hier een nieuw wandelknooppuntennetwerk gelanceerd, m.n. dat van de ‘Kalkense Meersen en het Donkmeer ‘. En daarvan maken we gebruik om er een wandeldag mee te vullen. Vandaag in de buurt van het Donkmeer, later mogelijk gevolgd door een wandeldag in de Kalkense Meersen.
In de voormiddag volgen we een deel van het parcours van de 11 km lange Donkmeerwandelroute. Onderweg komen we o.m. langs de ingang van de Eendenkooi in het aanpalende natuurreservaat. Ze was oorspronkelijk een soort openluchtkooi, een rustig plekje waar wilde eenden op een vernuftige manier naartoe werden gelokt (met tamme lokeenden) door hennep- en boekweitzaad over een rieten schutting te werpen. Zo werden ze gevangen in een langwerpige kooi om daarna op een of ander braadspit van gegoede burgers te belanden. Op oude kaarten was deze plek trouwens als de Coye aangeduid. De oudste vermelding van deze eendenkooi gaat terug tot 1678. Ze was tot 1930 als dusdanig in gebruik. Recent werd ze als de enige in België gereconstrueerd. Nu is de eendenkooi het middelpunt van het lieflijk gemeentelijk recreatiepark met openluchtmuseum met eenden en boerderijdieren en een leuke speeltuin.
Ons pad kronkelt langs oevers en brugjes. We steken de Voorstesloot over, waarlangs het overtollige water van het Donkmeer wordt afgevoerd, en komen uit bij de laatste vijvers van het Berlare Broek. Daarna passeren we nog het Riekend Rustpunt, een oud sluisgebouwtje, dat vanaf 1644 dienst deed als loskaai voor een toch wel heel bijzonder ‘goedje’ (een rariteit). Het is nu het kleinste museum van ons land met een totaal onbekend aspect van onze geschiedenis – verdere info ter plaatse. Ten slotte naderen we de Schelde, die we even volgen tot Uitbergen, een andere deelgemeente van Berlare, met een pittoresk dorpsplein. Hier moeten we zijn voor de picknick.
Knooppunten : 82 – 80 – 3 – 2 - 1 – 7 – 6 – 5 – 86 – 85 = 9 km
Na de picknick verplaatsen we ons met de bus naar de gemeentelijke parking van het Donkoeverpark met de festivalhal. Daar vertrekt de namiddagwandeling, die grotendeels samenvalt met de zgn. Turfputtenwandeling. Eveneens via knooppunten maar ook via de bordjes van het Bareldonkpad, genoemd naar de vroegere heerlijkheid Barledonc, reeds in 1202 vermeld als behorende tot de Heren van Berlare. We stappen dan inderdaad richting Berlare en door het Berlare Broek, een voormalig moeras, een groene buffer tussen het Donkmeer en Berlare-dorp. Dit natuurgebied werd gevormd doordat de eerder vernoemde oude meander van de Schelde werd opgevuld met vruchtbare stroomsedimenten, waardoor turf ontstond. Hier werd vanaf het einde van de 17e eeuw dan ook aan turfwinning ge daan – in anderhalve eeuw zou men voor deze toenmalige bloeiende turfhandel pakweg 6 miljoen m³ turf delven, zodat halfweg de 19e eeuw het Berlare Broek, 150 ha groot, haast één grote plas leek. In 1862 werd het dan voor een eerste keer grotendeels drooggelegd, er kwamen wijmen voor mandenvlechtwerk.
Na de tweede wereldoorlog werd het nog een tweede keer leeggepompt voor de industrie. In de jaren ‘70 van de vorige eeuw werden zo’n 13.000 populieren aangeplant (bedoeld voor de luciferfabriek Union Allumetière, de oudsten onder ons nog welbekend). Ze worden nu wel geleidelijk vervangen door een veel waardevoller eikenbos met rijke onderbegroeiing, waardoor een mooi coulisselandschap is ontstaan. Sommige van deze turfputten liepen daarna weer onder, er werden 53 vijvers gegraven, waardoor een waar parelsnoer van glinsterende plassen ontstond.
Bij het begin van de namiddagwandeling passeren we het monument van de Turfsteker, de schepper (in twee betekenissen) van het Donkmeer. We stappen o.m. door de zgn. Gratiebossen, destijds berucht voor de struikroversbenden die er zich schuilhielden en hun slachtoffers zonder gratie overvielen. Op het einde komen we aan de Barel-donkkapel of kapel van O.-L.-V. der 7 Smarten. Deze kapel is al sinds de 14e eeuw een bekend bedevaartsoord. Later werd er nog een calvarieberg met 7 kruiskapelletjes aan toegevoegd. (Veertig jaren geleden koppelde de toenmalige pastoor het toerisme aan volksdevotie onder het motto spelevaren maar ook bedevaren). Intussen is deze kapel, waarvan recent de buitengevel werd opgeknapt en het interieur gerenoveerd, een beschermd gebouw.
Knooppunten: 8 - 9 - 11 - 10 - 31 - 30 - 29 - 28 - 14 - 13 - 8 = 7,5 km
Tekst: Willy Van Samang
Na de tweede wereldoorlog werd het nog een tweede keer leeggepompt voor de industrie. In de jaren ‘70 van de vorige eeuw werden zo’n 13.000 populieren aangeplant (bedoeld voor de luciferfabriek Union Allumetière, de oudsten onder ons nog welbekend). Ze worden nu wel geleidelijk vervangen door een veel waardevoller eikenbos met rijke onderbegroeiing, waardoor een mooi coulisselandschap is ontstaan. Sommige van deze turfputten liepen daarna weer onder, er werden 53 vijvers gegraven, waardoor een waar parelsnoer van glinsterende plassen ontstond.
Bij het begin van de namiddagwandeling passeren we het monument van de Turfsteker, de schepper (in twee betekenissen) van het Donkmeer. We stappen o.m. door de zgn. Gratiebossen, destijds berucht voor de struikroversbenden die er zich schuilhielden en hun slachtoffers zonder gratie overvielen. Op het einde komen we aan de Barel-donkkapel of kapel van O.-L.-V. der 7 Smarten. Deze kapel is al sinds de 14e eeuw een bekend bedevaartsoord. Later werd er nog een calvarieberg met 7 kruiskapelletjes aan toegevoegd. (Veertig jaren geleden koppelde de toenmalige pastoor het toerisme aan volksdevotie onder het motto spelevaren maar ook bedevaren). Intussen is deze kapel, waarvan recent de buitengevel werd opgeknapt en het interieur gerenoveerd, een beschermd gebouw.
Knooppunten: 8 - 9 - 11 - 10 - 31 - 30 - 29 - 28 - 14 - 13 - 8 = 7,5 km
Tekst: Willy Van Samang
